Şeyh Şamil, ya da İmam Şamil, 1797 yılında Dağıstan’da dünyaya geldi. Babası ve annesi bölgenin yerli Avar halklarındandır. Şeyh Şamil, Türk’tür Çocukluğundan itiba ren ilim tahsîl edip âlim olma sı için, zamanın ulemasından dersler aldı. Şâmil, otuz yaşına kadar; tefsîr, hadîs, fıkıh gibi zâhirî ilimleri, edebiyat, târih ve fen bilgilerini öğrenerek, büyük bir lider, âlim, gönül adamı, ve bir velî oldu. Kafkaslarda 18.YY’da İmam Mansur, Rus emperyalizmine karşı ilk düzenli kıyam (Gazavat) hareketini başlatmış, onun vefatından sonra epey bir süre direniş olmamış ve en son 1829’da İmam Şamil’inde yakın dostu olan Molla Muhammed gazavât hareketinin liderliğine seçildi ve Kafkasya halklarını Ruslar’a karşı cihada davet eden bir bildiri yayımlayarak hareketi yeniden başlattı. Şeyh Şâmil burada İmam Şamil unvanıyla Molla Muhammed’in en önemli yardımcısı oldu. Ruslara karşı ciddi baskınlar,yıldırma harekatları yaptılar.1832’de molla Muham medin bir çarpışmada şehit olmasından sonra Şeyh Şamil 1834’te Gazavatın yeni İmamı seçildi. Şeyh Şamil hem iyi bir alim hem de mükemmel bir stratejistti. Rusların, Kafkaslar’dan İslam’ı söküp atmak ve Müslüman Türkleri hegemonya altına almak için bütün güçleri ile uğraştığını görünce, yetişme tarzı ve genlerinin gereğini yaptı ve cihâd aşkıyla ortaya atıldı. Kafkasya’da yaşayan Türkleri ve çoktandır Rus hegemonyasına girmiş kabile ve aşiretleri de yanına alarak küçük bir ordu kurdu. Ruslar’la ara ara çok ciddi irili ufaklı savaşlara çatışmalara girdi. 1839’da Ruslar 30 bin kişilik tam donanımlı bir orduyla Şamil’in peşine düştü. İmam Şamil Ahulgoh şehrindeki kaleye sığınmak zorunda kaldı.İmam Şamil kalede bin kişilik savaşçı müridiyle seksen gün sürecek destansı bir savunmayla Rus’lara binlerce kayıp verdirdikten sonra yedi savaşçı müridiyle kuşatmayı kırarak kurtuldu. Ahulgoh savunması Kafkasya direnişinin bir dönüm noktası oldu. Kuşatmayı yararak kurtulan Şeyh Şâmil önce İçkeri’ye (Küçük Çeçenistan) gitti. Burada tekrar toparlanan İmam kısa sürede Rus’lara karşı verdiği amansız savaşlardan sonra Çeçenistan ve Dağıstan’a hakim oldu. Bölgede çıkabilecek Osmanlı Rus savaşına karşı İstanbul’u uyardı ve Rusların Osmanlı’ya karşı yığınak kurmalarını engelleyecek seri baskınlar yaptı. En son Ağustos 1859’da 70 bin kişilik Rus ordusuna karşı üç oğlu ve 400 müridiyle çarpışarak ölümü göze aldı ve anlaşmayı kabul etmedi. Ama sonunda teslim olmak zorunda kaldı. Ruslar ona bu dönemde iyi davrandılar. Rencide etmediler. Çarla görüşmeler yaptırdılar. Onuruna yemekler verdiler. Hatta bu yemeklerden birinde Rus Çarı çok yemek yiyen İmam Şamile takılarak “İmam nerdeyse beni de yiyeceksin” dediğinde Şamil ona “Biz Müslümanız domuz eti yemeyiz” diye verdiği cevap mizah tarihine geçmiştir. Şeyh Şamil artık yaşlanmış Hacca gitmek istemiş oğlunun rehin kalması şartıyla bu kabul edilmiş ve 1871 yılında giitği Hac bitimi Medine’de vefat etmiştir. Cennetü’l-baki’de defnedildi. Şeyh Şamil prensipli bir dava adamıdır. Teslim olmayı, boyun eğmeyi asla kabul etmemiş gerçek bir liderdir. Kafkaslarda savaşlar çok uzun sürmüştür ve hala devam etmektedir. Savaş dönemlerinde halktan bazıları “artık teslim olalım anlaşma yapalım” diye hayıflanmaya başlamıştır, bunun üzerine Şeyh Şamil teslim olmaktan bahsedene kırbaç cezası vermeyi uygun görmüştür. Bu durumda çekinen halk çareyi Şeyh Şamil’in annesine gitmekte bulmuşlardır. Annesi Şeyh Şamil’e teslim olma teklifini sununca Şeyh Şamil koymuş olduğu kanundan ödün vermemiştir. Cezayı yaşlı bir kadın çekemeyeceğinden, ceza oğluna intikal ettirilmiş, böylece Şeyh Şamil kendini kırbaçlattırmıştır. Şeyh Şamil,emperyalizme karşı Kafkaslarda tarihin en ciddi gerilla mücadelesini vermiş. Mücadelenin ruhunu İslam tasavvufundan aldığını birçok beyanatında belirtmiştir. Böylece tasavvufun bir miskin hareketi değil, zalime karşı direnişi emreden ve mücadeleyi dergahtan, mürşit önderliğinde müritlerle başlayacağını gösteren devrimci bir ruh olduğunu göstermiştir. Bu mücadele yakın zamana kadar İmam Basayev, Cevher Dudayev, Hattap gibi yiğit liderlerle 250 yıldır sürmekte ve zulüm bitene kadar sürecektir.
