Yönetimin temel fonksiyonları; planlama, organizasyon, karar verme, liderlik ve kontroldür. Dolayısıyla bu fonksiyonları iyi düşünmek ve uygulamak son derece ehemmiyetlidir.
***
RİSK VE BELİRSİZLİK AYIRIMI
Ortak yönleri, her ikisi de gelecekle ilgili olsa da risk ve belirsizlik aynı şey değildir. Aralarındaki fark, gelecekte ortaya çıkma şekilleri ve ihtimalleridir. Risk ve belirsizlik, herhangi bir olayın veya durumun ortaya çıkma ihtimali ile ilgili olarak, sahip olunan bilgi seviyesi ile ilgilidir. Olacaklar, ihtimalleri veya her ikisi birden bilinmiyorsa, belirsizlik söz konusudur. Olabilecek olaylar önceden tahmin edilebiliyor fakat hangisinin olacağı önceden bilinmiyorsa söz konusu olan risktir. Risk ile ilgili tipik örnek yazı-tura örneğidir. Bir para ile yazı tura atıldığında ya yazı, ya da tura geleceği önceden bellidir ama hangi olayın gerçekleşeceği belli değildir. Yüzde 50 ihtimalle ya yazı gelecektir, ya da tura. Hava tahminleri bir diğer yaygın örnektir. Yağmur ya yağacaktır, ya da yağmayacaktır. Bir gün sonra %95 ihtimalle yağmur yağacağı yönünde yapılan bir tahminin anlamı, yapılan bu tahminde az da olsa bir yanılma riski olduğudur. Belirsizlik durumunda ise hangi olayın, nasıl gerçekleşeceği önceden bilinmez. Daha evvel hiçbir tabiî afetin yaşanmadığı bir yerde böyle bir olayın meydana gelmesi belirsizlikle ifade edilir.
***
BELİRSİZLİK ALTINDA KARAR
Olayların meydana gelme ihtimallerinin tahmin edilebildiği durumlarda, karar peşinde olanlar ihtimalleri risk algıları doğrultusunda değerlendirerek kendilerince en doğru kararları vermektedirler. Elde olayların ihtimallerine ilişkin verilerin bulunmadığı hallerde karar ölçütleri de farklı olacaktır. Buna belirsizlik altında karar deniyor. Öyle anlar olur ki, riski çok yüksek kararlar alınabilir ancak bu durumda risk ile intihar birbirine çok yakın olur. Zira ikisinin arasında ince bir çizgi vardır.
***
KARAR VERME
Kötü kararla iyi kararı birbirinden ayıran nedir? İyi karar, karar alınmasını gerektiren konuyla ilgili anahtar verilerin ve alternatif çözümlerin hepsinin değerlendirildiği, mantığa dayalı somut yaklaşımdır. İyi alınmış kararlar sonunda istenmeyen ve beklenmeyen sonuçlar elde edilebilir, bu mümkündür. Ama karar alma aşamasındaki ölçütler doğru seçilmiş ve değerlendirilmişse, beklenmeyen bir sonuca varılsa da, bu alınan kararın yanlış olduğu anlamına gelmez. Kötü karar, mantıklı bir dayanaktan yoksun olan karardır, mevcut verilere dayanmaz, bütün alternatifleri dikkate almaz veya uygun somut teknikleri ihtiva etmez. Kötü bir karar sonucunda iyi sonuçlar elde edilmesi nadir olsa da mümkündür. Ama bu alınan kararın doğruluğunu göstermez. Kötü alınan bir karardan iyi sonuç çıkması çok az bir ihtimaldir. Yine doğru alınan bir karardan da kötü sonuç çıkması çok az bir ihtimaldir.
Doğru karar almak için şunlara dikkat etmek gerekir:
- Problemin açık olarak tanımlanması
- Alternatif çözümlerin geliştirilmesi
- Alternatiflerin değerlendirilmesi
- Karar
