Anadolu insanı âlim değilse de ariftir der Ömer Seyfettin Yıllar önce iki yaşlı tecrübeli gün görmüş Anadolu kadını olan babaannem ve anneanneme şu soruyu ayrı ayrı yerlerde sordum; Yumurta dövize
endeksli olursa ne olur? Anneannem Erzurum’da doğmuş büyümüş sonrada Muş’a gelin gelmiş. Gelin olduğu ev 1950 li yıllarda gazete okunan
aktüalitenin, siyasetin,ekonominin konuşulduğu büyük bir ailedir.
Babaannem bir Azeri kızıdır. Gelin geldiği ev yani dedemin evi şen şakrak Sümmani türkülerinin söylendiği, Leyla ile mecnun hikâyelerinin okunduğu, Zaloğlu Rüstem Destanlarınınanlatıldığı bir Anadolu ailesidir.
Ama iki koca kadında uzun yıllar aynı köyde yaşamış, aynı pınardan su doldurmuş, aynı harmanda buğday savurmuş, beraber düğünlerde eğlenmiş, kötü günlere beraber göğüs germiş, elleri tespihli, dilleri zikirli, yazmaları dantelli sevimlimisevimli ninelerimiz. Anneannem yumurta sorusunu gayet ciddi dinledikten sonra; – Evladım ne olacak yumurtayı dövize endekslersek döviz yükseldikçe fiyatı yükselir, döviz düştüğünde maalesef fiyatı geri düşmez yerinde kalır dedi. Bu cevap beklediğim
cevaptı. Akılla bilgiyle verilmiş bir cevaptı. Aynı soruya Babaannemin cevabı; – Oğlum ne olacak yumurta “cılk” olur şeklinde kısa
ve öz idi. Aynı ortamlarda yaşamış okul yüzü görmemiş bu iki koca
kadının cevapları gerçekten düşünmeye değer oldu benim
için. Anneannem akıl yürüterek evinde aldığı kültürle akademik
bir cevap vermişti. Bu soruyu iktisat okuyan insanlar cilt cilt
kitaplar yazarak ya da okuyarak şerh etmekteler.
Babaannemin cevabına ise ilk anda bıyık altından birazda
gülerek tepki göstermiştim. Sonra biraz düşündüm aman Allah’ım
buda doğru cevaptı. Ama babaannem evinden aldığı kültürle kalp/gönül gözüyle cevap vermişti. İşte bu Anadolu irfanı idi. Bu iki cevap ve tefekkürün arasındaki farklar nelerdir? Bu iki cevap arasındaki farkı anlamak için yıllar önce okuduğum Rasim Özdenören’in “Yumurtayı Hangi Ucundan
Kırmalı” kitabını tavsiye ederim. Siz ne dersiniz? Şıklardan birini seçmek zorunda kalsanız hangisini doğru seçenek olarak seçerdiniz?
